اخلاق برساخت گرایی بر اساس فلسفه ملاصدرا

فلسفه اخلاق، شامل حوزه‌های فرااخلاق و اخلاق هنجاری است. برساختگرایی اخلاقی دیدگاهی فرااخلاقی درباره طبیعت صدق و حقایق و خصوصیات اخلاقی است و تمامی صدقها و حقایق اخلاقی را برساختههای بشری می داند. به لحاظ وجود شناسی باید گفت که در نگاه برساختگرایان، حقایق اخلاقی وابسته به نگرشها و توافقات و قراردادهای بشری است که توسط عقل بشر ایجاد میشوند. از لحاظ تاریخی، نظریه برساخت گرایی، به تفسیر اخلاقی جان رالرز از فلسفه کانت بر میگردد. جان رالرز اولین نفری بوده است که نظریه برساختگرایی را مطرح کرده است. در میان فیلسوفان قبل از کانت، مثل جان لاک، هیوم، هابز، نیز میتوان رگه هایی از اخلاق برساخت گرایی را ملاحظه کرد. اما این نظریه به طور مستقل توسط جان رالرز با تفسیری از اخلاق کانتی آغاز شده است و در میان فیلسوفان اخلاق معاصر کسانی مثل کرستین کرسگارد ، اسکنلون و شاگردان آنها، توسعه یافته است؛ نظریه برساخت گرایی اخلاقی در میان فیلسوفان اسلامی تا به امروز بررسی نشده است. در کتاب حاضر نویسنده در صدد است تا فلسفه ملاصدرا (یکی از فیلسوفان اسلامی) را مورد مداقّه قرار داده و با توجه به مبانی فلسفه وی، اخلاقی برساخت گرایی را از آن استنباط کنند. بر اساس مبانی فلسفی ملاصدرا(۱۵۷۱-۱۶۴۰م) میتوان اخلاق برساخت گرایی را از فلسفه وی استنباط کرد. فلسفه ملاصدرا فلسفه اصالت وجودی است که در آن، وجود بر ماهیت اصالت دارد. در فلسفه وی نفس انسان جسمانیه الحدوث است، با حرکت جوهری به استکمال می رسد و هر لحظه در مرتبه ای از وجود قرار دارد. از نگاه وی نفس انسان قدرت خلاقیت صور را دارد و می تواند صور را به قیام صدوری از خود صادر کند. نفس هر لحظه به حکم حرکت جوهری و به تشکیک وجودی، در سایه اتحاد با عقل فعال، در مرتبه ای از وجود، قرار میگیرد و ماهیت از مراتب وجودی نفس منتزع میشود. ماهیت اخلاق هم بر این اساس، از هر مرتبهای متفاوت انتزاع می شود.